Czym są flashbacki po doświadczeniu psychodelicznym?

Substancje psychodeliczne od dawna fascynują ludzkość, oferując unikalne doświadczenia, które rozszerzają percepcję i świadomość. Od naturalnych enteogenów, takich jak psylocybina czy ayahuaska, po syntetyczne substancje jak LSD, użytkownicy często szukają głębszego zrozumienia siebie i otaczającego ich świata. Jednakże, oprócz niezapomnianych wrażeń, psychodeliki mogą prowadzić do nieoczekiwanych efektów długoterminowych, wśród których znajdują się flashbacki. Czym są te zjawiska i jak wpływają na życie osób, które ich doświadczają?

Czym jest flashback po psychodelikach?

Flashback to niespodziewany powrót doświadczeń psychodelicznych, który pojawiają się po upływie czasu od pierwotnego zażycia substancji. Może on nastąpić kilka dni, tygodni, a nawet lat po eksperymentowaniu z psychodelikami. Zjawisko to charakteryzuje się spontanicznym przeżywaniem wrażeń wizualnych, emocjonalnych lub percepcyjnych, przypominających te doznane pod wpływem substancji, choć zazwyczaj w znacznie łagodniejszej formie.

Flashbacki różnią się od zwykłych wspomnień tym, że są niezamierzone i mogą być wywołane bez wyraźnej przyczyny. Osoba doświadczająca flashbacku może nagle poczuć się tak, jakby ponownie była pod wpływem psychodeliku, nawet jeśli jest w pełni trzeźwa.

Objawy flashbacków

Objawy flashbacków mogą być różnorodne i zależą od indywidualnych doświadczeń z substancjami psychodelicznymi. Najczęściej zgłaszane objawy to:

• Wizualne: Zniekształcenia percepcyjne, takie jak falowanie ścian, migotanie światła, intensyfikacja kolorów, wzory przypominające te obserwowane pod wpływem substancji.
• Emocjonalne: Nagłe zmiany nastroju, nieoczekiwane uczucie euforii lub lęku, które mogą przypominać emocjonalne stany doświadczane w trakcie tripów.
• Percepcyjne: Zmiany w sposobie postrzegania rzeczywistości, wrażenie rozszerzonej świadomości lub poczucie obcości wobec otoczenia.

Flashbacki zazwyczaj są krótkotrwałe, trwające od kilku sekund do kilku minut, ale ich intensywność i wpływ na codzienne funkcjonowanie mogą być zróżnicowane.

Flashbacki – statystyki występowania

Dostępne badania wskazują, że flashbacki są zjawiskiem stosunkowo rzadkim, ale mogą występować u znaczącej mniejszości użytkowników substancji psychodelicznych. Badanie opublikowane w “Psychopharmacology” w pt. “Zjawisko flashbacków po podaniu LSD i psylocybiny w kontrolowanych badaniach z udziałem zdrowych uczestników” autorstwa Felixa Müllera i współautorów, skupiało się na zjawisku flashbacków po zakończeniu działania substancji, opisanych zarówno dla LSD, jak i psylocybiny, a szczególnie przypisywanych LSD. Flashbacki są określane jako zaburzenie postrzegania utrzymujące się po halucynogenach (HPPD).

Celem badania było dostarczenie opisowych danych na temat powracających doświadczeń podobnych do efektów psychodelicznych po podaniu LSD i psylocybiny w kontrolowanych badaniach z udziałem zdrowych uczestników.

Naukowcy przeanalizowali dane od 142 zdrowych osób zapisanych do sześciu podwójnie ślepych, kontrolowanych placebo, randomizowanych badań. Łącznie 60 osób otrzymało LSD; 27 osób otrzymało LSD, MDMA i d-amfetaminę; 31 osób otrzymało LSD i psylocybinę; a 25 osób otrzymało psylocybinę i eskitalopram. Podczas wizyty kończącej badanie (średnio 39,8 dnia po ostatniej sesji badania), uczestnicy byli pytani o wszelkie powracające efekty psychodeliczne od czasu ustąpienia pierwotnych efektów substancji.

13 ze 142 uczestników zgłosiło powracające doświadczenia podobne do efektów psychodelicznych:

• LSD: 7 uczestników
• Psylocybina: 2 uczestników
• Psylocybina + LSD: 4 uczestników

Zgłaszane zjawiska były przeważnie łagodne i odbierane jako neutralne do przyjemnych. Flashbacki miały głównie charakter wizualny, trwały od kilku sekund do kilku minut i występowały w ciągu tygodnia po ostatnim podaniu substancji psychodelicznej. Dwóch uczestników zgłosiło doświadczenia wywołujące niepokój, które ustąpiły spontanicznie. Jeden uczestnik zgłosił krótkotrwałe i przyjemne zmiany w percepcji wzrokowej, które powracały przez 7 miesięcy. Żaden z uczestników nie zgłosił upośledzenia w codziennym życiu.

Powracające doświadczenia podobne do efektów psychodelicznych po podaniu psylocybiny i LSD są powszechnym zjawiskiem występującym u do 9,2% zdrowych uczestników (7,8% dla LSD, 8,3% dla psylocybiny i 14,3%, jeśli podane są obie substancje). Ponadto, badania te sugerują, że zjawiska flashbacków nie stanowią klinicznie istotnego problemu w kontrolowanych badaniach z udziałem zdrowych uczestników.

Przyczyny występowania flashbacków

Przyczyny flashbacków nie są do końca zrozumiałe, ale naukowcy sugerują kilka teorii. Jedna z hipotez mówi o zmianach neurochemicznych w mózgu wywołanych przez substancje psychodeliczne, które mogą utrzymywać się długo po ich metabolizmie. Inną teorią jest możliwość, że psychodeliki zmieniają sposób przetwarzania doświadczeń przez mózg, co może prowadzić do nieoczekiwanego “odtwarzania” tych doświadczeń.

Czynniki psychologiczne, takie jak stres, zmęczenie czy nawet nuda, również mogą wywoływać flashbacki, sugerując, że pewne stany umysłu są bardziej podatne na ich występowanie. Ważnym aspektem jest również indywidualna wrażliwość oraz historia życiowa, w tym wcześniejsze doświadczenia z substancjami psychodelicznymi i inne czynniki psychologiczne.

Radzenie sobie z flashbackami

Dla osób doświadczających flashbacków istotne jest rozwijanie strategii radzenia sobie z tym zjawiskiem. Oto kilka praktycznych porad:

1. Zrozumienie i akceptacja: Uświadomienie sobie, że flashbacki są zazwyczaj krótkotrwałe i nie stanowią zagrożenia, może pomóc zmniejszyć ich wpływ na codzienne funkcjonowanie.
2. Techniki relaksacyjne: Praktyki takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga mogą pomóc zredukować stres i lęk, które mogą wywoływać flashbacki.
3. Zdrowy tryb życia: Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie nadmiernego stresu mogą wspierać ogólną równowagę psychiczną i zmniejszać ryzyko występowania niepożądanych efektów psychodelików.
4. Szukanie wsparcia: Rozmowa z terapeutą lub dołączenie do grupy wsparcia może pomóc w zrozumieniu i zarządzaniu doświadczeniami flashbacków.

Terminy Flashback i Halucynogenne trwałe zaburzenie percepcji (HPPD) są używane zamiennie w literaturze fachowej. W badaniu “Retrospekcje i halucynogenne trwałe zaburzenia percepcji: aspekty kliniczne i podejście do leczenia farmakologicznego” wykazano, że środki farmakologiczne, takie jak klonidyna, perfenazyna i klonazepan, łagodzą ten zespół u niektórych osób zgłaszających się na leczenie.

Podsumowanie

Flashbacki po doświadczeniu psychodelicznym są zjawiskiem, które może wywoływać niepokój, ale zazwyczaj nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia. Ważne jest, aby osoby, które ich doświadczają, miały dostęp do rzetelnych informacji i wsparcia, które pomogą im zrozumieć i poradzić sobie z tym zjawiskiem. Eksperymentowanie z substancjami psychodelicznymi powinno być podejmowane z pełną świadomością potencjalnych ryzyk, w tym możliwości wystąpienia flashbacków.

Źródła:

• Müller F, Kraus E, Holze F, Becker A, Ley L, Schmid Y, Vizeli P, Liechti ME, Borgwardt S. Flashback phenomena after administration of LSD and psilocybin in controlled studies with healthy participants. Psychopharmacology (Berl). 2022 Jun;239(6):1933-1943. doi: 10.1007/s00213-022-06066-z. Epub 2022 Jan 25. PMID: 35076721; PMCID: PMC9166883.
• Lerner AG, Gelkopf M, Skladman I, Oyffe I, Finkel B, Sigal M, Weizman A. Flashback and Hallucinogen Persisting Perception Disorder: clinical aspects and pharmacological treatment approach. Isr J Psychiatry Relat Sci. 2002;39(2):92-9. PMID: 12227234.