Jak psylocybina uczy mózg podejmowania decyzji? Wyniki przełomowego badania

Psylocybina, aktywny związek psychoaktywny obecny w niektórych grzybach halucynogennych, od lat budzi zainteresowanie naukowców ze względu na swoje potencjalne zastosowanie terapeutyczne. Wśród jej znanych efektów znajdują się poprawa nastroju oraz redukcja lęku, szczególnie w przypadkach, w których tradycyjne terapie zawodzą. Jednak nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Oregon Health & Science University ujawnia, że psylocybina może również wpływać na proces podejmowania decyzji w sytuacjach wymagających równoważenia ryzyka i nagrody.

Czym jest psylocybina i jak działa na mózg?

Psylocybina to naturalny związek psychodeliczny występujący w niektórych gatunkach grzybów. Po spożyciu przekształca się w organizmie w psylocynę, która aktywuje receptory serotoninowe 2A w mózgu. Receptory te odgrywają kluczową rolę w regulacji nastroju, procesów poznawczych i percepcji. Choć badania nad psylocybiną skupiały się dotychczas głównie na jej zdolności do zmniejszania lęku i depresji, naukowcy zaczynają dostrzegać jej wpływ na bardziej złożone procesy decyzyjne.

Znaczenie badań nad ryzykiem i nagrodą

Podejmowanie decyzji, które wymaga równoważenia potencjalnych zysków i strat, to podstawowy element codziennego życia. W zaburzeniach psychicznych, takich jak lęk czy uzależnienia, ten proces może być poważnie zaburzony. Osoby z lękiem często unikałyby potencjalnie korzystnych sytuacji z obawy przed ryzykiem, podczas gdy osoby uzależnione mogą ignorować ryzyko negatywnych konsekwencji, aby osiągnąć nagrodę. Zrozumienie, jak psylocybina wpływa na te mechanizmy, jest kluczowe dla opracowania nowych strategii terapeutycznych.

Eksperyment: Szczury na tropie ryzyka i nagrody

Aby zbadać wpływ psylocybiny na procesy decyzyjne, naukowcy przeprowadzili eksperyment na 55 szczurach Long-Evans obu płci. Zwierzęta trenowano w specjalnych komorach operacyjnych, gdzie mogły zdobywać nagrody w postaci pelletów sacharozowych, wykonując dwa rodzaje czynności: „seek” i „take”.

• Seek: Działanie związane z ryzykiem otrzymania lekkiego wstrząsu elektrycznego.
• Take: Bezpieczna czynność, która zawsze prowadziła do otrzymania nagrody.

Eksperyment podzielono na dwie fazy:

1. Faza nauki – szczury otrzymywały psylocybinę lub roztwór soli fizjologicznej przed rozpoczęciem zadania, aby zbadać wpływ substancji na naukę asocjacji ryzyko-nagroda.
2. Faza po nauce – badano zachowanie szczurów, które już opanowały zadanie, pod wpływem psylocybiny lub innego psychodeliku (±DOI).

Wyniki eksperymentu

Faza nauki: Różne reakcje płci

Podczas fazy nauki zaobserwowano, że samice szczurów, którym podano psylocybinę, wykazywały znacznie większą ostrożność w wykonywaniu ryzykownego zadania „seek” w porównaniu z grupą kontrolną i samcami. Co ciekawe, ta ostrożność utrzymywała się nawet w sytuacjach, w których zadanie nie niosło ryzyka. Wskazuje to, że psylocybina może wzmacniać zdolność do tworzenia asocjacji między ryzykownymi działaniami a potencjalnymi konsekwencjami.

Samce szczurów pod wpływem psylocybiny zachowywały się podobnie do grupy kontrolnej, co sugeruje różnice w działaniu psylocybiny w zależności od płci.

Faza po nauce: Redukcja ostrożności

Po zakończeniu nauki zadania, podanie psylocybiny zarówno samcom, jak i samicom skutkowało zmniejszeniem ostrożności. Szczury wykonywały więcej zadań „seek”, mimo ryzyka otrzymania wstrząsu elektrycznego. Efekt ten był unikalny dla psylocybiny i nie został zaobserwowany w grupie otrzymującej ±DOI, co sugeruje specyficzne działanie tego psychodeliku.

Co ważne, zmniejszona ostrożność nie wynikała z obniżonej wrażliwości na ból. Psylocybina nie wpływała na reakcję szczurów na wstrząsy elektryczne, lecz raczej zmieniała ich podejście do ryzyka.

Uzupełniające eksperymenty: Labirynt podwyższony

W celu dalszego zrozumienia wpływu psylocybiny na zachowanie, naukowcy przeprowadzili test w labiryncie podwyższonym. Szczury pod wpływem psylocybiny spędzały mniej czasu w otwartych (ryzykownych) ramionach labiryntu, preferując bezpieczniejsze, zamknięte obszary. Jednocześnie ogólna aktywność eksploracyjna szczurów była niższa, co wskazuje na potencjalne działanie uspokajające psylocybiny.

Interpretacja wyników

Badanie ujawnia dynamiczne i kontekstowe działanie psylocybiny. Podczas nauki asocjacji ryzyka z nagrodą psylocybina zwiększała ostrożność (szczególnie u samic), natomiast po zakończeniu nauki zmniejszała hamulce w podejmowaniu ryzykownych decyzji.

Te wyniki mają istotne implikacje terapeutyczne. Psylocybina może pomóc osobom z zaburzeniami lękowymi w obniżeniu nadmiernej ostrożności, jednocześnie wspierając bardziej elastyczne podejście do ryzyka. Dla pacjentów z depresją, którzy często mają trudności z podejmowaniem decyzji, psylocybina może być narzędziem do przełamywania tych barier.

Przyszłość badań nad psylocybiną

Wyniki te otwierają drogę do dalszych badań nad długoterminowym wpływem psylocybiny na procesy decyzyjne. Analiza interakcji psylocybiny z innymi czynnikami, takimi jak stres czy środowisko, może dostarczyć głębszych informacji na temat jej terapeutycznego potencjału.

Psylocybina nie tylko poprawia nastrój i zmniejsza lęk, ale także dynamicznie wpływa na proces podejmowania decyzji w sytuacjach ryzykownych. Badanie na szczurach pokazuje, że ten psychodelik może pomóc w rozwijaniu elastyczności decyzyjnej, co czyni go obiecującym narzędziem w leczeniu zaburzeń psychicznych. Zrozumienie, jak psylocybina wpływa na równoważenie ryzyka i nagrody, to krok w stronę bardziej efektywnych terapii dla osób zmagających się z lękiem, depresją czy uzależnieniami.

Źródło: David S. Jacobs, Alina P. Bogachuk, Chloé L. Le Moing, Bita Moghaddam, Effects of psilocybin on uncertain punishment learning, Neurobiology of Learning and Memory, Volume 213, 2024, 107954, ISSN 1074-7427, https://doi.org/10.1016/j.nlm.2024.107954.